„Dziady” cz. III. Najważniejsze informacje o lekturze

„Dziady” – najważniejsze informacje

Dramat składa się z Przedmowy, IX scen i Ustępu. To w nich zamyka się cała akcja. Mamy dla Ciebie tylko najważniejsze momenty, które warto zapamiętać. To taka lektura w pigułce. Dzięki temu łatwiej zrozumiesz późniejsze podpowiedzi i interpretację całej lektury.

Prolog – Autor wprowadza informacje dotyczące trudów życia Polaków pod zaborami.

Scena I – Scena więzienna, w której więźniowie opowiadają o prześladowaniach Polaków, torturach i ich wywożeniu. Scena kończy się Małą Improwizacją.

Scena II – Wielka Improwizacja. Konrad mierzy się z Bogiem. Jest bliski bluźnierstwu. Pojawia się ważny motyw poety i roli jego poezji.

Scena III – Konrad przyznaje się księdzu do pychy, a ten odprawia egzorcyzm.

Scena IV – Widzenie Ewy, młodej dziewczyny, która modli się za młodych patriotów.

Scena V – Widzenie księdza Piotra. Przedstawia dalsze losy Polski i jej wybawiciela o imieniu „czterdzieści i cztery”. Wprowadzenie koncepcji mesjanizmu.

Scena VI – Senator śni o zaszczytach, ale boi się cara.

Scena VII – Podział polskiego społeczeństwa na patriotów, którzy stoją przy drzwiach oraz towarzystwo siedzące przy stoliku, wierne carowi.

Scena VIII – Bal u Senatora. Poznajemy historię torturowanego Rollisona i jego matki, która walczyła o wolność syna.

Scena IX – „Noc dziadów”. Przybywają duchy popleczników cara oraz duch Konrada z raną w głowie oraz raną w duszy.

Ustęp – Siedem tekstów przedstawiających carską Rosję.

„Dziady” jako dramat romantyczny

Zwykle każdą lekturę przyporządkowujemy do jakiegoś gatunku. Na podstawie cech tekstu uznajemy, że „Dziady” cz. III to dramat romantyczny. Dlaczego?

• Podział na akty i sceny, dialogi i monologi postaci.
• Tematyka narodowowyzwoleńcza. 
• Konrad jako bohater romantyczny – indywidualista, patriota i buntownik.
• Sceny zbiorowe trudne do przedstawienia na scenie, wykorzystanie motywów fantastycznych i wizyjnych.
• Kompozycja otwarta – luźna analogia pomiędzy innymi częściami „Dziadów”.

„Dziady” jako dramat narodowy

Ze względu na tematykę „Dziady” uznajemy również jako dramat narodowy. Jeśli na maturze miałbyś wyjaśnić, dlaczego tak jest, już odpowiadamy:

• Bardzo ważnym motywem jest martyrologia polskiego narodu, czyli jest zbiorowe męczeństwo. Widzimy to w aresztowaniach i torturach młodych chłopców, wywózce mieszkańców w głąb Rosji czy nieludzkim traktowaniu w więzieniach.
• Prześladowani Polacy się buntują. Przykładem jest bunt w trakcie Wielkiej Improwizacji, gdy Konrad chce wystąpić przeciw Bogu w imię dobra ludzkości.
• Poruszenie problemu despotyzmu, czyli bezwzględnej władzy jednostki. Przeciwnicy cara są niszczeni, a ordery i urzędy są nadane ze względu na koneksje. Przykładem jest porównanie Boga do cara jako forma najwyższej zniewagi.

Mesjanizm

W trakcie jednej ze scen ksiądz Piotr miał widzenie. Wtedy cierpienie Polaków zostało porównane do cierpienia Chrystusa na krzyżu. W ten sposób Mickiewicz zaczął tłumaczyć nieludzkie cierpienie naszych rodaków. Nadał mu głębszy sens, wedle którego cierpienie Polaków zbawi cały świat. Męki Polaków są niezawinione. Ta koncepcja nazywana jest mesjanizmem.

Konrad jako bohater romantyczny

Konrad jest uznawany za bohatera romantycznego, ponieważ jest wybitną jednostką, która stawia na indywidualność. Buntuje się, gdy widzi cierpienia Polaków i jest gotów poświęcić się w imię ich dobra i bezpieczeństwa. To trudny bohater, w którym widzimy więźnia, zesłańca, ale i poetę i człowieka empatycznego. Prowadzi bogate życie wewnętrzne i czuje się niezrozumiany przez otoczenie.

Krytyka polskiego społeczeństwa

„Dziady” cz. III mógłbyś również wykorzystać w rozprawce maturalnej, gdy będziesz pisał o społeczeństwie i jego rozwarstwieniu. W tym dramacie Mickiewicz dokonał bardzo konkretnego podziału. W scenie VII widzimy patriotów, którzy stoją przy drzwiach, dyskutują i chcą walczyć o naród. Widzimy również towarzystwo siedzące przy stoliku, które w ogóle nie zamartwia się sprawami zaborów. To kosmopolici (ważne słowo!), którzy nie czują więzi z krajem.

W dramacie widzimy też patriotów, czyli młodych chłopców i księdza siedzących w więzieniu. Poznajemy też Senatora Nowosilcowa (postać historyczna), Rosjanina, który był szczególnie odpowiedzialny za prześladowanie młodzieży polskiej.