Jak napisać interpretację porównawczą?

Czym jest interpretacja porównawcza?

Zanim dowiesz się, jak pisać interpretację, warto zrozumieć, czym ona jest. Wyobraź sobie, że stoisz w sklepie obuwniczym. Zastanawiasz się, które buty będą lepsze. Co wtedy robisz? Zaczynasz porównywać! Sprawdzasz ich podeszwę, cenę, przymierzasz i próbujesz poczuć, które są wygodniejsze, szukasz informacji o producencie… Zastanawiasz się pewnie, które z nich będą bardziej pasować do codziennych ubrań i które są Ci bliższe. Dokładnie to samo robisz, pisząc interpretację porównawczą. Nie stoisz jednak przed butami, a siedzisz przy stoliku i próbujesz porównać dwa teksty. Co je łączy? Jaki jest ich temat, jaki motyw? Próbujesz je „rozgryźć” tak samo, jak próbujesz przymierzyć buty.

Twoim zadaniem jest dostrzeżenie podobieństw, na podstawie których zestawiono dwa teksty. Musisz znaleźć coś, co je łączy. To będzie wątkiem przewodnim całej Twojej pracy.

Interpretacja porównawcza – czego szukać?

No dobrze. Usiadłeś do pracy, podano Ci dwa różne teksty. Przeczytałeś je i teraz zastanawiasz się, jak zacząć? Zanim zaczniesz pisać, musisz poświęcić chwilę na przeanalizowanie ich. Możesz to zrobić w głowie, możesz też skorzystać z brudnopisu, żeby nie zapomnieć o jakiejś ważne, zauważonej rzeczy. Co powinieneś porównać?

• Co łączy oba teksty? Spróbuj ocenić, na jakiej podstawie połączone je ze sobą. Czy oba poruszają ten sam temat (miłość, śmierć, nadzieja, ironia…)? Czy wykorzystują ten sam motyw? A może pochodzą z tej samej epoki, są napisane przez twórców z jednej grupy literackiej? Zwykle podobieństwa dotyczą tematyki i motywów. Czegoś, co łatwo odkryć przy pierwszym lub drugim czytaniu. 

• Sposób przedstawienia tematu. Z jakiegoś powodu oba teksty ze sobą zestawiono. W pierwszej części miałeś odkryć to podobieństwo. Jednak byłoby zbyt prosto, gdyby to było tylko tyle. 😊 Choć tematy lub motyw będzie ten sam, to prawdopodobnie jego przedstawienie będzie inne. Gdy jeden autor może się odwoływać do tradycji, inny może się trochę pobawić motywem. Przykładowo Kochanowski ukaże w trenie smutek i chętnie skorzysta z motywów antycznych, a Szymborska pokaże śmierć jako motywację do życia i przeinaczy sposób ukazania mitologicznych bogów. Zastanów się nad tym, w jaki sposób oba teksty przedstawiają łączący je motyw.

• Sytuacja liryczna i bohaterowie. Kolejnym krokiem jest odkrycie bohaterów oraz zastanowienie się, jaką rolę odgrywają w tym tekście. Kim są? Jak się zachowują? Dlaczego to właśnie kogoś takiego wymyślił autor? Czy pomiędzy dwoma tekstami widać jakiegoś podobieństwo? A może bohaterowie całkowicie się od siebie różnią?

• Nastrojowość, obrazy poetyckie. Spróbuj przeanalizować również nastrój. W jaki sposób temat wiersza podkreślają obrazy, które wykorzystał autor? Niezależnie od tego, czy masz do czynienia z wierszem czy prozą, poczujesz jakieś emocje. Może to byś smutek, przerażenie, znudzenie… Czym się one różnią w tych tekstach?

• Język. To dość ważny element, którego nie powinieneś pomijać. Jeśli masz do czynienia z wierszem, porównaj środki stylistyczne, poszukaj metafor, anafor, neologizmów, epitetów, elips, onomatopei… Zastanów się, jakie środki znasz i czy gdzieś je widzisz. Sprawdź też, czy są to wiersze regularne i rymowane. Jeśli pracujesz z prozą, sprawdź, czy masz do czynienia z jakąś stylizacją, kolokwializmami, archaizmami. Czy język, którym posługują się bohaterowie zdradza ich wykształcenie lub pochodzenie? A może widzisz bogate w epitety opisy krajobrazów? Spróbuj „wygrzebać” z tego tekstu jak najwięcej.

• Konteksty. Przedstawione Ci teksty nie istnieją w oderwaniu od rzeczywistości. Każdy z nich posiada w sobie jakiś ważny kontekst. Zastanów się, czego on może dotyczyć. Czy możesz połączyć go z jakąś filozofią, epoką, ważnym autorem, życiem, historią? Przykładowo: trudno omawiać wiersze Baczyńskiego, nie myśląc o wojnie. Nie sposób pisać o „Dziadach”, jeśli nie znamy biografii Mickiewicz i historii powstań. 

Jak napisać interpretację porównawczą? Krok po kroku

Jesteś już po kilkukrotnym przeczytaniu tekstów i zapisaniu sobie gdzieś w brudnopisie informacji, które udało Ci się wychwycić zgodnie z powyższymi podpowiedziami. Nie pozostaje Ci nic innego, jak napisanie całkiem dobrej interpretacji! Pamiętaj, że nie ma czegoś takiego jak idealna praca. Każdy z nas jest inny. Mamy odmienne doświadczenia i upodobania, więc z każdego tekstu „wyjmiemy” coś innego. Oczywiście pewne motywy, środki stylistyczne czy konteksty pozostają bez zmian. Jednak poza nimi Ty sam jesteś w stanie powiedzieć, jakie wnioski one przynoszą. Zaufaj sobie i swojej intuicji, nie martwiąc się kluczem. Czegoś takiego po prostu nie ma.

Wstęp

Każdą tego typu pracę zaczynamy kilkuzdaniowym wstępem. To tak jak z rozmową – nie przechodzisz od razu do tematu, ale witasz się, podajesz rękę. Podobnie jest tutaj. Pomyśl o tym, w jaki sposób mógłbyś zagaić i delikatnie wprowadzić w temat. Jeśli motywem łączącym oba teksty jest temat śmierci, napisz coś o niej. Jeśli łączy je ironia, nawiąż do humoru i inteligentnych wtrętów. Wyobraź sobie, że ktoś sięga po Twoją pracę. Jak mógłbyś go zaciekawić? Co zaciekawiłoby Ciebie, gdybyś to Ty sprawdzał tę interpretację?

Rozwinięcie

To ta część pracy, w której powinieneś krok po kroku przedstawiać swoje wnioski. Potraktuj to jako opowieść, analizę, w której próbujesz opowiedzieć przyjacielowi o wszystkim, co udało Ci się odkryć. Idź tempem, które widzisz w zamieszczonych wyżej wskazówkach. Najpierw napisz, co łączy oba teksty. Następnie przejdź do różnic ukazania motywów itd… Korzystaj z cytatów, to nawet wskazane. Dzięki temu pokażesz, że Twoje wnioski opierają się na konkretnych fragmentach tekstu. Przywołując je, argumentujesz swoją wypowiedź. 

W rozwinięciu powinieneś również zawierać wnioski cząstkowe. Oceniaj utwory, sposób ukazania motywów, zastosowanie środków stylistycznych. Czy uznajesz je za trafne? Czy sposób przedstawienia tematu uważasz za słuszny? Podziel rozwinięcie na kilka akapitów (2-4), aby kompozycja była spójna i przyjemna dla oka. Nikt nie lubi zbyt długich wypowiedzi. Są po prostu nudne. Uważaj więc na zdania i nie pisz takich, które zajmują kilka linijek. 

Gdy przeanalizujesz oba teksty, musisz przywołać z pamięci taki, który również porusza ten sam temat, co oba wcześniejsze. Twoim zadaniem będzie omówienie go i pokazanie, w jaki sposób przywołany wiersz czy książka realizują ten sam motyw. Może to być wiersz czy powieść, które mają podobną tematykę. To będzie Twój kolejny argument w pracy. Pokaż, że łączący wszystkie teksty temat, motyw czy sposób obrazowania jest ważny. Spróbuj wytłumaczyć, dlaczego tak jest. Pamiętaj, że analiza polega nie tylko na przywoływaniu faktów, ale i wyciąganiu z nich wniosków.

Zakończenie

Uff, już prawie koniec! Jeszcze tylko kilka zdań zakończenia i będzie po wszystkim. To moment, w którym powinieneś przeczytać całą swoją pracę i zastanowić się, jakie płyną z niej wnioski. Dlaczego zestawiono takie dwa teksty? Jakie jest ich znaczenie? Jakie poruszane w nich konteksty są ważne z perspektywy czytelnika? Spróbuj sformułować swoje wnioski i pokazać, że pracowałeś z ważnymi i ciekawymi tekstami.